تغذیه و الگوهای غذایی در پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی نقش بسیار مهمی دارند. شواهد به دست آمده از بررسی های اپیدمیولوژیکی حاکی از آن است که سبک زندگی ناسالم، مصرف سیگار، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف زیاد الکل، رژیم غذایی فقیر و نداشتن وزن ایده ال به میزان تقریبی 80 درصد ریسک بیماری های قلبی عروقی را به دنبال دارد. طبق مطالعات گروه های غذایی: میوه ها، سبزیجات، حبوبات، مغزها، غلات، فرآورده های لبنی کم چرب و ماهی اثرات مفیدی بر بیماریهای قلبی عروق دارند.

 میوه و سبزیجات:.یکی از دلایل این امر آن است که موادغذایی گیاهی دارای سدیم کم و پتاسیم بالا بوده که کاهش فشارخون را به دنبال دارند. چنین به نظر میرسد که اثرات میوه ها و سبزیجات به عنوان موادغذایی گیاهی بر سلامت به طور کلی در نتیجه فیبر بالا آنها، انتی اکسیدانها و موادمعدنی به غیر از سدیم می باشد. این ویژگیها حاکی از مصرف کلی بیشتر از 5 وعده انها در روز بوده است.

حبوبات: حبوبات ازجمله موادغذایی سرشار از مواد مغذی و انرژی بالا می باشد. حبوبات اگرچه به لحاظ چربی غنی نبوده اما سرشار از پروتئین و کربوهیدرات های پیچیده، فیبر، موادمعدنی به جز سدیم و ریزمغذی ها ازقبیل فولیت و مواد فیتوکمیکال از قبیل ساپونین ها (تری ترپن های گلیکوزیله با ویژگی های کاهنده کلسترول) و ترکیبات پلی فنلیک، که اثرات مفید آنها بر سلامت شناخته شده است، میباشد. مطالعات نشان می دهد که مصرف حبوبات به طور معکوس با بروز بیماری های قلبی عروقی همراهی داشته است.

*داده های بدست آمده در بررسی های مختلف حاکی از کاهش گلوکز خون و گردش انسولین در نتیجه مصرف حبوبات بوده که با جذب کربوهیدرات ها و کنترل قند بهتر همراه بوده است. به طورکلی حبوبات در طولانی مدت در رژیم غذایی بیماران مبتلا به دیابت توصیه می شود.

مغزها(آجیل): این گروه سرشار از مواد مغذی و اسیدهای چرب غیراشباع خصوصا اسید اولئیک و کربوهیدرات های پیچیده و فیبر، پروتئین، توکوفرول ها، مواد معدنی بدون سدیم و پلی فنل ها  می باشد. رژیم غذایی سرشار از مغزها همچنین موجب کاهش تری گلیسرید و LDL کلسترول و بیماری قلبی می شود.

از آنجایی که مغزها موادغذایی سرشار از چربی بوده و این مواد با انرژی بالا غالبا چاق کننده هستند، با این حال هیچ شواهد اپیدمیولوژیکی دراین خصوص وجود نداشته و گزارش بررسی های گروهی رابطه معکوس میان مصرف دانه ها و شاخص توده بدنی BMI )) یا افزایش وزن با گذشت زمان را نشان میدهد .همچنین مطالعات دیگر نشان می دهد که افزایش مصرف دانه ها موجب کاهش ابتلا به سندرم متابولیک و در نتیجه چاقی کمتر میشود. عدم افزایش وزن پس از مصرف دانه ها تا حد زیادی به اثرات سیرکنندگی زیاد آنها ارتباط دارد.

فراورده های لبنی: اثر محافظتی ضعیف در مقابل بیماری های قلبی عروقی می تواند به دلیل اثر کاهش فشار خون باشد.تصور می رود که مهار انزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین توسط پپتیدهای مشتق شده از پروتئینهای شیر(کازئین و وی پروتئین)، نقش مهمی را در اثر ضد فشارخون بالا ایفا میکنند. همچنین شواهد و مدارک دیگری نیز دال بر این موضوع وجود دارند که فراورده های لبنی تاثیرات مفیدی برسندرم متابولیک و انواع دیابت ها دارند که عمدتا به دلیل مصرف فراورده های کم چرب و ماست بوده و به کاهش ریسک افزایش وزن و چاقی مربوط می شود.

ماهی: ماهی ها سرشار از اسیدهای چرب امگا3 می باشد. (عمدتا EPA و DHA) .منبع اصلی این اسیدهای چرب ،غذاهای دریایی است. به وفور درگوشت ماهی چرب (شاه ماهی، سالمون، تن، ساردین)یافت می شوند، اثرات قلبی به ویژه محافظت در برابر مرگ قلبی ناگهانی به دلیل اثرات ضدآریتمی را می توان در مصرف منظم 250 میلی گرم درروز مشاهده نمود . این مقدار ازطریق مصرف حداقل دو وعده ماهی در هفته ، ترجیحا ماهی چرب به اسانی قابل دستیابی است.

سمیرازارع کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی شیراز-واحد بهبود تغذیه شبکه بهداشت شهرستان ارسنجان