میزان شیوع پوکی استخوان در مردان و زنان بالای 50 سال به ترتیب 1: 3 و 1: 8 گزارش شده است که نشان دهنده خطر پوکی استخوان در زنان است.

پوکی استخوان یک بیماری چند عاملی است که در آن ژنتیک ، سن ، جنس ، نژاد ، وزن و مصرف برخی از داروها (به عنوان مثال ، کورتیکواستروئیدها و هورمون های تیروئید) و همچنین برخی بیماری ها (آرتریت روماتوئید و اختلالات دستگاه گوارش) می توانند بر BMD تأثیر بگذارند. سبک زندگی از مهمترین عواملی است که بر تراکم استخوان تأثیر می گذارد. عواملی مانند فعالیت بدنی ، ورزش ، عادات تغذیه ای ، و مصرف الکل / دخانیات قابل اصلاح هستند و بنابراین از اهمیت برخوردار شده اند. طبق مطالعات مختلف ، تغذیه مناسب نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخوان دارد. در این راستا به تاثیرات برخی ماکرو ومیکرونوترینت های موثر بر BMD می پردازیم:

پروتئین: طبق مطالعات ، مصرف زیاد پروتئین می تواند باعث افزایش دفع کلسیم در ادرار ، تعادل منفی کلسیم و از بین رفتن توده استخوانی در افراد جوان و پیر شود. در بدن انسان این محیط اسیدی به دلیل آمینو اسیدهای حاوی گوگرد و تولید معادل های اسیدی ایجاد می شود. در حقیقت ، گفته می شود که استخوان ها برای خنثی سازی این محیط اسیدی ، یونهایی مانند کربنات کلسیم آزاد می کنند و منجر به افزایش دفع کلسیم در ادرار و کاهش BMD می شود. مطالعات دیگر نشان داده اند که اگرچه پروتئین های حیوانی دارای آمینو اسیدهای حاوی گوگرد هستند ، اما در کاهش خطر شکستگی لگن از پروتئین های گیاهی موثرتر هستنداز طرف دیگر مصرف کم پروتئین همچنین خطر شکستگی و پوکی استخوان در افراد مسن را افزایش می دهد.به طور کلی مصرف پروتئین باید در حد اعتدال باشد.

چربی: چندین شواهد نشان می دهد که نوع و مقدار چربی در رژیم غذایی می تواند به طور قابل توجهی بر سلامت استخوان تأثیر بگذارد. مشاهده شده است که بین مصرف اسیدهای چرب اشباع (SFA) و BMD رابطه معکوس وجود دارد از طرف دیگر اسیدهای چرب امگا 3 باعث افزایش جذب کلسیم و کاهش دفع ادرار و مدفوع آن می شود. شواهد اخیر نشان می دهد که افزایش چربی خون خطر شکستگی استخوان را افزایش می دهد.

کلسیم: بدون شک ، کلسیم مهمترین ماده مغذی برای سلامت استخوان است. زیرا 99٪ کلسیم مورد نیاز بدن در استخوانها ذخیره می شود. مقدار توصیه شده کلسیم به سن (1000 میلی گرم در روز برای مردان و زنان و 1200 میلی گرم در روز برای افراد بالای 50 سال) بستگی دارد. کمبود کلسیم در رژیم غذایی علت اصلی راشیتیسم کودکان در کشورهای در حال توسعه است. کلسیم نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخوان دارد زیرا سطح کلسیم با BMD و سلامت استخوان رابطه مستقیم دارد. با این وجود ، کلسیم برای سلامت استخوان کافی نیست زیرا کمبود ویتامین D عامل مهمی در افزایش جذب کلسیم توسط روده است. این پدیده جذب کلسیم را کاهش می دهد و منجر به کاهش توده استخوانی و افزایش خطر پوکی استخوان می شود. علاوه بر این ، لاکتوز باعث افزایش جذب کلسیم در روده می شود. گلوکز و فروکتوز اثرات مشابهی بر میزان جذب کلسیم دارند ، بنابراین ممکن است در افزایش سطح کلسیم و کاهش خطر پوکی استخوان نقش داشته باشند. قبل از یائسگی ، BMD در زنان نسبتاً ثابت است ، اما بلافاصله پس از آن شروع به کاهش می کند. بنابراین ، از آنجا که دریافت کلسیم و ویتامین D در دستیابی به اوج BMD بسیار موثر است ، دریافت غذایی یا دارویی این مواد می تواند از دست دادن بیش از حد BMD پس از یائسگی جلوگیری کند. منبع اصلی غذایی کلسیم لبنیات است. با این حال ، کسانی که کلسیم غذایی کافی دریافت نمی کنند ، به عنوان مثال ، به دلیل عدم تحمل لاکتوز ، می توانند از مکمل های تجاری مانند استات ، لاکتات ، گلوکونات ، سیترات و کربنات کلسیم استفاده کنند ، که در میان آنها بالاترین قابلیت جذب است.

ویتامین D: تقریباً 90٪ ویتامین D مورد نیاز بدن در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید در پوست ایجاد می شود و مقدار کمی ویتامین D از غذاها تأمین می شود. سنتز ویتامین D در پوست تحت تأثیر اشعه ماورا بنفش یا در اثر پیری کاهش می یابد ، که به دلیل کاهش مدت زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید و عملکرد تولید پوست است. به نظر می رسد کمبود ویتامین D یک مشکل گسترده در میان افراد مسن در همه کشورها به جز ایالات متحده است ، جایی که غذاها با ویتامین D غنی می شوند. اگرچه در مورد نیاز ویتامین D برای بدن اتفاق نظر وجود ندارد ، اما همه دانشمندان سطح سرمی پایین تر از 20 نانوگرم در میلی لیتر به عنوان یک سطح ایده آل برای تعریف کمبود ویتامین D تعریف کرده اند اگرچه برخی دانشمندان سطح پایین تراز 30 نانوگرم را به عنوان یک عامل خطر مهم می دانند.

سمیرازارع کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

واحد بهبود تغذیه شبکه بهداشت ارسنجان